Demir Eksikliği Belirtileri

Demir eksikliğine eşlik eden belirtilen çoğu zaman spesifik değildir ve bu nedenle teşhis geç ve zor konulabilir. Hemen hemen bütün hastalar kronik yorgunluktan muzdariptir. Demir eksikliği bulunduğuna işaret eden diğer belirtiler, fiziksel performansın ve dayanıklılığın düşüklüğüdür; konsantrasyon becerisi ve bilişsel fonksiyonlar da olumsuz etkilenir. ¹

Demir eksikliğinden muzdarip kişilerin hem fiziksel hem de psişik sağlıkları etkilenmektedir. Belirtiler çok hetorojendir ve çoğu zaman spesifik değildir. ²

– Yorgunluk / bitkinlik
– Sersemlik
– Baş dönmesi
– Baş ağrısı
– Depresif ruh hali
– Konsantrasyon bozuklukları
– Huzursuz bacak sendromu
– Bağışıklık direncinin düşmesi
– Adet sorunları
– Libido kaybı
– Kesik kesik soluma
– Çarpıntı
– Hızla yorulma
– Düşük performans
– Saç dökülmesi
– Dudak kenarlarında çatlaklar
– Kırılgan tırnaklar
– Soğuğa hassasiyet
– Solgun cilt, mukoza ve konjonktif doku

Büyük ölçüde heterojen olan demir eksikliğinin fiziksel sonuçları, petomekanizmalardan anlaşılmaktadır: tükenen demir depoları, sitokromlar veya demir sülfür proteinleri gibi hücresel enerji üretimi ile ilgili olan enzim konsantrasyonunun azalmasına yol açar. Fonksiyonel mitokondrilerde azalmaya ek olarak aynı zamanda iskelet kası hücrelerinde miyoglobinde bir azalma vardır ve bu da fiziksel fonksiyon ve performanstaki kısıtlılığı daha da artırır.³

Ek olarak demir eksikliğinin, oksijen temini üzerine de sonuçları bulunmaktadır. Hemoglobin yalnızca yeterli hem demiri mevcutsa oluşabilir. Bununla birlikte eritrositler oksijen ve karbondioksiti bağlamak ve taşımak için hemoglobine ihtiyaç duyar. ⁴

Demir eksikliğinin nörolojik-bilişsel ve psikolojik semptomları, azalmış oksijen taşınmasına ve sınırlı enerji üretimine olduğu kadar nörotransmiterlerin sentez, işlev ve parçalanmasındaki bozulmaya kadar izlenebilir. Yorgunluk ve dayanıklılığın azalmasına ek olarak, verimlilikte azalma ve bilişsel performansta⁵ bozulma da vardır. Etkilenen bir çok kişi ayrıca huzursuz bacak sendromundan da muzdariptir.

Çalışmalar, düşük demir durumunun (anemili veya anemisiz demir eksikliği), klinik belirtilerin yokluğunda dahi kognitif fonksiyon bozukluğu ile ilişkili olduğunu göstermiştir.⁶ Bu durumun gelişim ve öğrenme üzerinde bir etkisi vardır ve bir çok araştırmaya göre de geri döndürülemez görünmektedir. ⁷

¹Bokemeyer C et al. Eur J Cancer 2007; 43 (2): 258-270; Brock JH, Curr Opin Clin Nutr Metab Care 1999; 2 (6): 507-510; Bullen JJ et al. Iron and Infection, John Wiley & Sons 1999; 289-325; Macdougall LG et al. J Pediatr 1975; 86 (6): 833-843; Ahluwalia N et al. On J Clin Nutr 2004; 79 (3): 516-521; Breymann C. Leading Opinions – Medicine for Women 2008; 2
²Figure 1: Iron deficiency: possible symptoms and consequences. Based on Bokemeyer C et al. Eur J Cancer 2007; 43 (2): 258-270
³ Hood DA et al. Comp Biochem Physiol Comp Physiol 1992; 101 (3): 597-605; Galan P et al. Comp Biochem Physiol B 1984; 77 (4): 647-653
⁴Wick M, Pinggera W, Lehmann P. Clinic and laboratory iron metabolism and anemia, Springer Vienna 2002; 2-16
⁵Cremonesi P et al. Pharmacol Toxicol 2002; 91 (3): 97-102; Breymann C. Leading Opinions – Medicine for Women 2008; 2; Favrat B et al. Rev Med Suisse 2012; 8 (364): 2277-2281; https://www.iron.medline.ch/Eisenplattform/Update_Eisenmangel/Symptome/. Last accessed: June 16, 2020
⁶Nelson M et al. Br J Nutr 1993; 70: 147-55; Halterman JS et al. Pediatrics 2001; 107: 1381-1386; Hulthen L et al. Scand J Nutr 2003: 47: 152-156
⁷Walter T et al. Pediatrics 1989; 84: 7-17; De Andraca I et al. Nestlé Foundation Annual Report 1990; 53-62