Hissettiğiniz Sadece Biraz Yorgunluktan Fazlası mı?
Herkes zaman zaman yorulur ancak her gün kendinizi her gün yorgun hissediyorsanız, karşı karşıya olduğunuz durum bitkinlik olabilir. Yorgunluk ve bitkinlik arasındaki farkı nasıl anlayabiliriz?
Neden yorgun hissettiğinizi anlamanın ilk adımı yaşam tarzınızı, günlük yaşamınızdaki stres unsurlarını ve karşılaştığınız zorlukları incelemektir. Bunlar aşağıdakileri içerebilir:
- Egzersiz yapmamak1,2,3
- Uykusuzluk4
- Aşırı fiziksel aktivite5
- Aşırı kafein tüketimi6 ya da aşırı alkol tüketimi7
- Soğuk algınlığı ya da grip gibi hastalıklar5
Yorgunluğunuzun nedeni bunlardan biriyse muhtemelen yorgunluğunuz çok uzun sürmez ve egzersiz, dinlenme ya da daha fazla uyku sonrasında kendinizi daha iyi hissedersiniz.5
Ancak kendinizi aşırı yorgun hissediyorsanız ve bu durum sürekli olarak devam ediyorsa, sorununuz “sadece yorgunluk” olmayabilir, bitkinlik yaşıyor olabilirsiniz. Sorununuz bitkinlikse, özellikle yorucu fiziksel aktiviteler yapmamış olsanız dahi haftanın birkaç günü fiziksel ve zihinsel açıdan yorgun olduğunuzu, enerjinizin olmadığını hissedebilirsiniz.8 Ayrıca kendinizi giyinmek ya da alışveriş yapmak gibi normal günlük aktiviteleri tamamlayamayacak veya arkadaşlarınız ya da ailenizle zaman geçiremeyecek kadar yorgun hissedebilirsiniz. Bitkinliği “halsizlik”, “tükenmişlik” ya da “huysuzluk” şeklinde tanımlayanlar vardır.
Sunduğumuz Bitkinlik Anketi ile yorgunluk düzeyinizi değerlendirebilir, hissettiğiniz yorgunluk düzeyinin normal olup olmadığını veya bitkinlik yaşayıp yaşamadığınızı öğrenebilirsiniz.
Bitkinlik çok yaygın bir durumdur ve genellikle insanların doktorlarıyla görüştüklerinde bahsettikleri ilk sorundur.9 Aslında karmaşık bir semptomdur çünkü altta yatan pek çok farklı sebebi olabilir, örneğin:
- Demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi10
- B12 vitamini ya da folat düzeylerinin düşük olması gibi farklı nedenlerden kaynaklanan anemi11
- Hipotiroidi ve diyabet gibi hormonal hastalıklar12
- Miyaljik ensefalomiyelit (ME) olarak da adlandırılan kronik yorgunluk sendromu2
- Depresyon2,13 ve uyku sorunları4
- Hemokromatoz olarak bilinen14 ve fazla miktarda bulunan demirin vücuttaki organlarda demir birikimine neden olduğu durum.15
Bitkinlik hissetmenizin pek çok nedeni olabileceğinden, doktorunuzla görüşmeniz ve neler hissettiğinizi ayrıntılı bir şekilde konuşmanız önemlidir. Bitkinlik tanısı koyabilecek ve olası tedavi seçeneklerini değerlendirebilecek en doğru kişi doktorunuzdur.
Bitkinliğiniz demir eksikliği ya da demir eksikliği anemisinden kaynaklanıyorsa, beslenmeyle veya gerekirse tedavi yoluyla demir alımını artırmanız kendinizi çok daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Bu nedenle doktorunuzla görüşmeniz ve sizde demir eksikliği olduğunu gösterebilecek diğer belirtilere dikkat etmeniz önemlidir.
REFERANSLAR
- Schwartz AL, Mori M, Gao R, Nail LM, King ME. Exercise reduces daily fatigue in women with breast cancer receiving chemotherapy. Med Sci Sports Exerc. 2001;33(5):718-723.
- a.b. c. Lewis G, Wessely S. The epidemiology of fatigue: More questions than answers. J Epidemiol Community Health. 1992;46:92-97.
- Valdini AF, Steinhardt SI, Jaffe AS.Demographic Correlates of Fatigue in a University Family Health Centre. Fam Pract. 1987;4(2):103-107.
- a.b. Åkerstedt T, Knutsson A, Westerholm P, Theorell T, Alfredsson L, Kecklund G. Mental fatigue, work and sleep. J Psychosom Res. 2004;57(5):427-433.
- a.b. c. Belza B. The impact of fatigue on exercise performance. Arthritis Care Res. 1994;7(4):176-80.
- Calamaro CJ, Mason TB a, Ratcliffe SJ.Adolescents living the 24/7 lifestyle: effects of caffeine and technology on sleep duration and daytime functioning. Pediatrics. 2009;123(6):e1005-10. doi:10.1542/peds.2008-3641.
- Prat G, Adan A, Pérez-Pàmies M, Sànchez-Turet M.Neurocognitive effects of alcohol hangover. Addict Behav. 2008;33(1):15-23. doi:10.1016/j.addbeh.2007.05.002.
- Dittner AJ, Wessely SC, Brown RG. The assessment of fatigue: a practical guide for clinicians and researchers. J Psychosom Res. 2004;56(2):157-70.
- Ridsdale L, Evans a, Jerrett W, Mandalia S, Osler K, Vora H. Patients with fatigue in general practice: a prospective study. BMJ. 1993;307(6896):103-6.
- Wood MM, Elwood PC.Symptoms of iron deficiency anaemia: A community survey. Br J Prev Soc Med. 1966;20:117-121.
- Smith DL.Anemia in the elderly. Am Fam Physician. 2000;62(7):1565-72.
- Nijrolder I, van der Windt D, de Vries H, van der Horst H.Diagnoses during follow-up of patients presenting with fatigue in primary care. CMAJ. 2009;181(10):683-7. doi:10.1503/cmaj.090647.
- Targum SD, Fava M.Fatigue as a Residual Symptom of Depression. Innov Clin Neurosci. 2011;8(10):40-43.
- McDonnell SM, Preston BL, Jewell SA, et al.A survey of 2,851 patients with hemochromatosis: symptoms and response to treatment. Am J Med. 1999;106(6):619-24.
- Schümann K, Elsenhans B, Mäurer a.Iron supplementation. J Trace Elem Med Biol. 1998;12(3):129-40. doi:10.1016/S0946-672X(98)80001-1.