Anemisiz Mutlak Demir Eksikliği
Anemisiz Fonksiyonel Demir Eksikliği
Kronik Hastalıklarda ve İnflamasyonda Anemi
Demir Eksikliğinin Fizyolojik Nedenleri
Demir Eksikliğinin Patolojik Nedenleri
Demir Eksikliği Anemisine Yol Açan Hastalıklar
Kronik Kalp Yetmezliğinde Demir Eksikliği
Böbrek Yetmezliğinde Demir Eksikliği
Kronik Hipermenoresi Bulunan Kadınlar
Demir Eksikliği Anemisinin Tedavisi
Demir Eksikliği Anemisi
Demir Eksikliği Anemisi Nedir?
İnsan vücudundaki demirin çoğu eritrositlerde hemoglobin olarak bulunur ve işlevi dokulara oksijen taşımaktır. Demir ayrıca, oksidatif metabolizmada rol alan sitokromlar gibi çeşitli enzim sistemlerinin önemli bir bileşenidir. Karaciğerde ferritin ve hemosiderin olarak depolanır. Demir eksikliği, uzun vadeli demir dengesinin sonucudur; daha şiddetli evrelerinde demir eksikliği anemiye neden olur. Anemi, düşük kan hemoglobin konsantrasyonu olarak tanımlanır. Anemiyi gösteren hemoglobin eşik değerleri fizyolojik duruma (yaş, cinsiyet) göre değişir ve WHO tarafından çeşitli popülasyon grupları ile tanımlanmıştır. Demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi terimleri, aslında aynı koşullar olmasa da sıklıkla eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Demir eksikliği, dünyadaki en yaygın beslenme bozukluğudur ve hem sanayileşmiş, hem de sanayileşmemiş ülkelerde bir halk sağlığı sorunudur.
Dünyada Demir Eksikliği
Eski çağlardan beri insanlar, demirin sağlıktaki özel rolünün farkında olmuşlardır. Mısırlılar, Hindular, Yunanlılar ve Romalılar tarafından ilk tıbbi kullanımlara sahip olan demir, 17.yüzyılda demir eksikliğinden kaynaklanan bir durum olan klorozu tedavi etmek için kullanıldı.¹ Bununla birlikte demirin önemi, hemoglobin sentezi için inorganik demirin gerekli olduğuna dair kanıtıyla birlikte 1932 yılında yerleşmiştir.²
Günümüzde, çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olan dünya nüfusunun en az üçte biri, yetersiz mikro besin alımından etkilenmektedir. Mikro besin yetersizliğinde en yaygın görüleni demir eksikliğidir ve 2 milyarı aşkın insanın anemik olduğu tahmin edilmektedir.³ Halk sağlığı açısından demir eksikliği, sadece bu kadar çok insan etkilendiği için değil, aynı zamanda birçok hastalık için de bir risk faktörü olarak morbidite ve hatta mortalite oranlarına katkıda bulunabileceği için bir endişe kaynağıdır. Mikro besin eksikliklerinin küresel hastalık yükünün yaklaşık yüzde 7,3’ünü oluşturduğu tahmin edilmektedir ve Dünya Sağlık Örgütü ölüm verilerine göre, her yıl yaklaşık 0,8 milyon ölüm (toplamın yüzde 1,5’i) demir eksikliğine bağlanabilir.⁴
Gelişmekte olan ülkelerde, anemi prevalans oranlarının hamile kadınlarda ve 2 yaşın altındaki bebeklerde yaklaşık yüzde 50, okul çağındaki çocuklarda yüzde 40 ve diğer kadın ve çocuklarda yüzde 25-55 olduğu tahmin edilmektedir. Demir eksikliğinin tüm anemi vakalarının yaklaşık yüzde 50’sinden sorumlu olduğu tahmin edilmektedir.
¹ Guggenheim KY. Chlorosis: The rise and disappearance of a nutritional disease. J Nutr. 1995;125:1822
² Yip R, Dallman PR. Iron. In: Ziegler EE, Filer LJ, editors. Present knowledge in nutrition. 7th ed. Washington DC: ILSI Press; 1996. pp. 278–92.
³ Iron deficiency anaemia: assessment, prevention, and control. A guide for programme managers. Geneva, World Health Organization, 2001 (WHO/NHD/01.3).
⁴ TheWorld Health Report 2002: reducing risks, promoting healthy life: overview. Geneva, World Health Organization, 2002 (WHO/WHR/02.1).