Demir Eksikliğine Karşı Doğru Beslenme Kaynakları

Demir Eksikliğine Karşı Doğru Beslenme Kaynakları

Demir, vücudumuz için temel bir mineraldir ve vücuttaki en önemli görevi “hemoglobin” yapımıdır. Hemoglobin, kanımızdaki alyuvarlarda bulunur ve tüm dokuların yaşaması için gerekli olan oksijeni taşıma işlemini gerçekleştirir1. Demir içeriği yüksek besinlerin doğru kaynaklardan ve yeterli miktarda alınması önemlidir. Günlük demir ihtiyacımız (DV) 10-18 mg kadardır.

Vücudumuz tarafından emilen demir miktarı, onu ne kadar depoladığımıza bağlı olarak değişkenlik gösterir. Her gün aldığımız demir miktarı, kaybettiğimiz miktardan daha düşükse demir eksikliğinin olumsuz etkileri baş göstermeye başlayabilir2. Demir eksikliği, anemiye neden olacak kadar şiddetlenebilir. Demir açısından zengin bir beslenme rutinine sahip olmayan kişiler, -özellikle adet gören kadınlar- demir eksikliği riskiyle karşı karşıyadır.

Kabuklu Deniz Ürünleri

Günlük demir ihtiyacımızı karşılamamıza yardımcı olacak pek çok besinsel seçenek bulunmaktadır. Kabuklu deniz ürünleri, bunlardan biri olarak karşımıza çıkar. Tüm kabuklu deniz hayvanlarının demir içeriği yüksektir, ancak; istiridye, istiridye ve midye özellikle demir içeriği zengin besinlerdir. Örneğin, 100 gramlık bir istiridye porsiyonu 3 mg’a kadar demir içerebilir, bu da günlük almamız gereken demir miktarının %17’sine tekâbül eder3. Kabuklu deniz ürünlerinin besinsel zenginliği yüksektir ve yapılan araştırmalarda, sağlıklı HDL kolesterol seviyesini arttırdığı gösterilmiştir4.

Ispanak

Kalori bazında düşük bir içeriğe sahip olup, pek çok sağlık yararına sahip olan besinlerden bir diğeri ıspanaktır. Yaklaşık 100 gram çiğ ıspanak, 2.7 mg demir ihtiva eder. Başka bir ifadeyle bu, günlük almamız gereken demir miktarının %15’ini ifade etmektedir5. Ispanak ayrıca kanser riskini ve enlflamasyonu azaltabilme özelliğine sahip, göz hastalıklarına karşı koruyucu karotenoidler adlı antioksidanlar açısından zengin bir besindir(6,7,8,9).

Sakatatlar

Sakatat etlerinin son derece demir eksikliğine karşı son derece besleyici olduğunu ifade etmek gerekir. Popüler sakatat türleri arasında; karaciğer, böbrekler, beyin ve yürek gibi demir bakımından zengin besinler bulunmaktadır. Örneğin, 100 gram sığır karaciğeri porsiyonu 6,5 mg. demir ihtivâ eder. Başka bir ifadeyle bu, günlük almamız gereken demir miktarının % 36’sına tekâbül etmektedir10. Sakatat, aynı zamanda, beyin ve karaciğer sağlığı için son derece önemli bir kimyasal bileşen olan kolin açısından oldukça zengindir11. 

Baklagiller

En yaygın baklagil türlerinden; fasulye, mercimek, nohut, bezelye ve soya fasulyesi gibi besinler, özellikle vejetaryenler için harika bir demir kaynağıdır. Bir fincan (198 gram) pişmiş mercimek, günlük almamız gereken demir miktarının % 37’si olan 6.6 mg. demir içermektedir12. Baklagiller ayrıca; iyi bir folat, magnezyum ve potasyum kaynağıdır.

Kırmızı Et

Bir diğer kritik demir besin deposu ise, doyurucu ve besleyici bir hayvansal gıda olan kırmızı ettir. Örneğin, 100 gram kıyma, günlük almamız gereken demir miktarının % 15’i olan 2.7 mg demir içerir13. Araştırmacılar, düzenli olarak et, tavuk, hindi, balık tüketen insanlarda demir eksikliğinin daha düşük olabileceğini öne sürmektedirler14. Kırmızı et, anemiye yatkın kişiler için özellikle çok önemli bir besin kaynağıdır. Aerobik egzersizden sonra demir depolarındaki değişiklikleri inceleyen bir çalışmada, et tüketen kadınların demir takviyesi alanlara göre daha iyi demir tutulumu gerçekleştirdiği görülmüştür15. 

Kabak Çekirdeği

K vitamini, çinko ve manganezden oldukça zengin olan kabak çekirdeği, kolay taşınabilir, lezzetli bir atıştırmalıktır16. 28 gram kabak çekirdeği, günlük almamız gereken demir miktarının % 14’ü olan 2.5 mg demir içerir17.

Kinoa

Zengin demir kaynaklarından ve popüler tahıl ürünlerinden olan kinoa, glüten içermemesi nedeniyle; çölyak hastalık ve glüten intoleransından mustarip kişiler için uygun bir besindir. Bir fincan (185 gram) pişmiş kinoa, günlük almamız gereken demir miktarının % 16’sı olan 2.8 mg. demir sağlamaktadır18. 

Hindi

Zengin bir demir kaynağı olan hindiden, sağlıklı ve lezzetli bir beslenme alternatifi olarak bahsetmek gerekir. Özellikle koyu hindi etinin 100 gram porsiyonunda 1,4 mg demir bulunduğu ve günlük almamız gereken demir miktarının % 8’ini ihtiva ettiği bilinmektedir19 (35 Güvenilir Kaynak). Hindi, ayrıca, yüksek protein alımı imkânı sağladığı için, kilo verme ve yaşlanma sürecinde meydana gelen kas kaybını önlemeye de yardımcı olabilir(20,21).

Brokoli

Lahanagiller familyasından, küçük yeşil yumrular hâlinde olan, haşlanarak yemeği hazırlanan bir sebze olan brokoli, son derece besleyicidir. 1 fincan (156 gram) pişmiş brokoli porsiyonu, günlük almamız gereken demir miktarının % 6’sı olan 1 mg demir içermektedir22. Bir porsiyon brokoli sayesinde, günlük almamız gereken C vitamini miktarının %112’sini elde etmiş oluruz. Bu da, vücudumuzun demiri daha iyi emebilmesine yardımcı olur(23, 24).

Tofu

Vejeteryanlar arasında ve bazı Asya ülkelerinde popüler olan soya bazlı bir besin olan Tofu, iyi bir tiamin, kalsiyum, magnezyum ve selenyum kaynağı olmasının yanı sıra, yarım fincan (126 gram) kadarı, günlük almamız gereken demir miktarının % 19’u olan 3.4 mg demiri bize sağlar25.

Çikolata

Çikolata tüketim alışkanlığımızı, %70 kakao içeren bitter çikolataya yönlendirebiliriz. Araştırmalar, çikolatanın kolesterol üzerinde faydalı etkileri olduğunu; kalp krizi ve felç riskinizi azaltabileceğini göstermiştir(26,27,28). 28 gramlık bir bitter çikolata, günlük almamız gereken demir miktarının % 19’u olan 3.4 mg demir içerir29. Çikolata, ilave olarak, bağırsaklarınızdaki dost bakterileri besleyen prebiyotik liflerinden zengindir30.