Dünyada birçok kişide rastlanmakta olan demir eksikliği anemi çeşitleri içerisinde de en çok rastlananlar arasında bulunmaktadır(1). Demir Eksikliği Nedir ve Demir Eksikliğine Ne İyi Gelir? Soruları da bu bağlam da sıkça araştırılmaktadır.
Hemoglobin değerindeki düşüş ile meydana gelen demir eksikliği normal şartlarda kadınlarda 12gr/dl erkeklerde 14 gr/dl iken demir eksikliği bir diğer adıyla da kansızlık hastalığı bu değerlerin altına düşüş sonrası meydana gelmektedir.
Özellikle vücutta doğal olarak bulunan demir elementi demir depoları tarafından muhafaza edilmektedir. Demir depolarında boşalma sonucu ise kişide demir eksikliği görülmektedir.
Temelde birtakım besinler sayesinde alınabilen demir ne yazık ki eksikliği görüldüğünde bu besinler ile eski haline getirilememektedir. Bu durumda ise doktorlar tarafından reçete edilen demir takviyeleri kullanılmaktadır.
Hemoglobin kanın kırmızı renge sahip olmasını sağlayan bir proteindir. Genelde halk arasında kansızlık denilince akla kan miktarındaki eksiklik gelse de aslında kansızlık kandaki hemoglobin değerinde düşüşten kaynaklanmaktadır.
Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Demir eksikliği görülen kişilerde erken teşhis oldukça önemlidir. Demir eksikliği erken dönemlerde takviyeler ile arttırılmadığında daha sonra kansızlığa neden olmaktadır. Özellikle demir eksikliği oldukça sinsi ilerleyen bir rahatsızlık olduğundan kansızlığa dönmeden pek bir belirti göstermemektedir.
Bu durumda kansızlığa dönen demir eksikliği belirtileri genel olarak şöyle sıralanabilir ;
- Baş ağrısı,
- Cilt solgunluğu,
- Vücutta güçsüzlük, yorgunluk,
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma,
- Tırnakların çabuk kırılması,
- Sinirlilik hali,
- Kulakların uğuldaması,
- Dudaklarda çatlaklar ve ağız kenarında yaralar,
- Saçlarda dökülme,
- Konsantrasyon bozukluğu.
İlerleyen demir eksikliğinde ise çarpıntı, buz yeme, toprak yeme, tiroid fonksiyonlarında yavaşlama ve huzursuz bacak sendromu görülmektedir.
Demir Eksikliği Neden Olur?
Demir kaybı pek çok duruma bağlı olabilir. Fizyolojik olarak kadının adetle kan kaybetmesi, ameliyatlarda ve ya hastalık nedeni ile kan kayıpları, yiyeceklerle alınan demirin az olması veya emilememesi, kan bağışı demir kesikliğine neden olabilir. Türkiye’de üreme dönemindeki kadınların 2/3’ünde demir eksikliği, 1/3’ünde ise anemi vardır.
Demir eksikliği nedenleri içerisinde yer alan temelde kansızlık, B12 eksikliği, demir eksikliği ve folik asit eksikliği gibi birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Aynı zamanda hamilelik sürecinde de kadınlarda demir eksikliği meydana gelmektedir. Özellikle bebeğin annenin vücudundaki tüm besinlere ve maddelere ortak olması ile annenin vücuduna normale göre daha fazla takviye alınması gerekmektedir. Aksi halde vücutta çeşitli maddelerin eksikliği meydana gelmektedir.
Yetişkinlerde fazla kahve veya çay tüketimi de demir eksikliğinin önemli nedenleri arasında yer almaktadır. Özellikle gün içerisinde vücuda alınan kafein miktarı normalin üzerinde ise bu zamanla demir emilimini arttırdığından demir eksikliğine ve kansızlığa neden olmaktadır.
Demir Eksikliğine İyi Gelen Besinler Nelerdir?
Diyetle alınan demirin eksikliği dünyanın tüm bölgelerinde demir eksikliğinin ve aneminin önde gelen nedeni olmaya devam etmektedir. Bu nedenle beslenmeye daha fazla dikkat edilmelidir.
Demir eksikliği görüldüğünde takviyelere ek olarak mutlaka tüketilmesi gereken birtakım besinler bulunmaktadır. Aynı zamanda demir eksikliği oluşmaması adına da bu besinlerin düzenli olarak tüketilmesi oldukça önemlidir.
Demir eksikliğine iyi gelen besinler şöyle sıralanabilir;
- Narenciye suları
- Kuru üzüm
- Kuru dut
- Kuru kayısı
- Fıstık
- Kırmızı et,
- Tavuk eti
- Deniz ürünleri
- Yumurta
- Fındık
- Karaciğer
- Kuru baklagiller
- Pekmez
- Yeşil yapraklı sebzeler
Kaynakça
1.(Numan S, Kaluza K. Systematic review of guidelines for the diagnosis and treatment of iron deficiency anemia using intravenous iron across multiple indications. Current Medical Research and Opinion. 2020 Nov 1;36(11):1769-82. – Clark SF. Iron deficiency anemia. Nutrition in clinical practice. 2008 Apr;23(2):128-41.)
2. (Numan S, Kaluza K. Systematic review of guidelines for the diagnosis and treatment of iron deficiency anemia using intravenous iron across multiple indications. Current Medical Research and Opinion. 2020 Nov 1;36(11):1769-82.)
3.(Waldvogel-Abramowski S, Waeber G, Gassner C, Buser A, Frey BM, Favrat B, Tissot JD. Physiology of iron metabolism. Transfusion Medicine and Hemotherapy. 2014;41(3):213-21.)
4.(Clark SF. Iron deficiency anemia. Nutrition in clinical practice. 2008 Apr;23(2):128-41.)
5.( DeLoughery TG. Iron deficiency anemia. Medical Clinics. 2017 Mar 1;101(2):319-32.)
6. (Çifci A. , Özkan M. Demir fizyopatolojisi ve demir eksikliği anemisine yaklaşım: yeni tedavi stratejileri. J Health Sci Med / JHSM. 2018; 1(2): 40-44)
7. (DeLoughery TG. Iron deficiency anemia. Medical Clinics. 2017 Mar 1;101(2):319-32.)
8.( DeLoughery TG. Iron deficiency anemia. Medical Clinics. 2017 Mar 1;101(2):319-32.)
9.(DeLoughery TG. Iron deficiency anemia. Medical Clinics. 2017 Mar 1;101(2):319-32.)
10.(Safiri, S., Kolahi, AA., Noori, M. et al. Burden of anemia and its underlying causes in 204 countries and territories, 1990–2019: results from the Global Burden of Disease Study 2019. J Hematol Oncol. 2021 14, 185 )
11.(DeLoughery TG. Iron deficiency anemia. Medical Clinics. 2017 Mar 1;101(2):319-32.)
